کد مطلب:48794 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » قرآن

الف ـ با توجه به اين كه قرآن كريم، به تمام مسائل زندگي اشاره دارد، آيا در مورد تعزيه و شبيه خواني نيز نظري دارد؟ ب ـ آيا مجلس شبيه خواني اشكالي دارد؟

الف ـ چند نكته قابل توجه است: 1. بي گمان، قرآن كريم، كتاب انسان سازي است و نازل شده تا آن چه را كه بشر در راه تكامل حقيقي (تقرّب به خداي متعال) نياز دارد، به او بياموزد و هرچه را كه مفيد براي هدايت اوست در قرآن ميتوان يافت. بنابر اين، قرآن كتاب فيزيك، فيزيكشناسي و آموزش هنر نيست، تا به مسئله تعزيه يا شبيه خواني پرداخته باشد، بلكه با يك شيوه و هنر خاصي، اصول و كلياتي را بيان داشته كه در هر موضوعي، در همه عصرها به عنوان ميزان است.(ر.ك: معارف قرآن، آيت الله مصباح يزدي، ج 1ـ3، ص 226، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني; .)

2. با توجه به اين كه شبيه خواني و تعزيه، به شكل كنوني آن كه نوعي نمايش مذهبي و سنتي ايراني شيعي است كه غالباً در مورد شهادت امام حسين و مصائب اهل بيت: ميباشد، در زمان نزول قرآن چنين امري وجود نداشته تا در آن مطرح شود. برخي محققان، پيشينه تعزيه كنوني را حدود چهارصد سال پيش گفتهاند.(ر.ك: دانشنامة جهان اسلام، زير نظر غلامعلي حدّاد عادل، ج 7، ص 511، بنياد دائرة المعارف اسلامي.) هرچند، به احتمال بسيار، تعزيه صورت تكامل يافتهتر و پيچيدهتر سوگواريهاي ساده شيعيان سدههاي نخستين براي شهداي كربلاست.

3. در احاديث اهل بيت: نيز چيزي كه به صراحت دلالت بر تأييد يا ردّ تعزيه كند، نداريم. در روايتي امام صادقبه يكي از ياران خود، در مورد سوگواري امام حسيندر روز عاشورا ميفرمايند: .. رو به طرف قبر امام حسينكن و براي خودت صحنه نبرد و كارزار آن حضرت و فرزندان و اهل بيت ايشان: را مجسّم كن و سلام و درود بر حضرتش بفرست...(بحارالانوار، علامه مجلسي; ، ج 101، ص 304، المكتبة الاسلامية.) ميتوان گفت كه تعزيه يك نوع مجسّم كردن صحنه عاشورا و وقايع آن، بيرون از ذهن است.

ب ـ بنابر احاديث فراواني، برپا داشتن عزا و سوگواري براي سيدالشهدأ و اصحاب گرامش: از بالاترين و بهترين وسايل تقرّب به خداوند متعال است، كه شيوههاي عزاداري در فرهنگهاي مختلف، گوناگون است. اگر تعزيه به عنوان يكي از راههاي عزاداري باشد، در نظر فقهأ اصل برپايي آن بدون اشكال است به شرط آن كه با محرّمات آميخته نشود، نظير: گفتههاي باطل و تحريف وقايع تاريخي در متن تعزيه، اجراي موسيقيهاي لهوي و محرّم در حال اجرا آن، پوشيدن لباس مخصوص زنان براي مردان (بنابر نظر برخي فقهأ) و به طور كلي نبايد موجب هتك حرمت اهل بيت: و يا مذهب تشيع شود و يا منجر به ضعيف شدن عقايد جوانان نسبت به دين گردد.(ر.ك: توضيح المسائل مراجع، جمع آوري سيدمحمد حسن بني هاشمي، ج 2، ص 814 (نظر مقام معظم رهبري)، دفتر انتشارات اسلامي.)

به نظر ميرسد يكي از دغدغهها و نگرانيهاي فقها در مورد تعزيه اين باشد كه رفته رفته، اين شيوه عزاداري، از آن حالت غم و حزني كه بايد داشته باشد، بيرون رفته و به صورت يك نمايش هنري صرف، كه بيشتر جنبة سرگرمي دارد، درآيد و ديگر اين كه در اثر جذابيت تعزيه، مردم نسبت به مجالس و روضه و مرثيه سرائي و گريه كه مورد سفارش اكيد اهل بيت: بوده، بي رغبت شوند.(ر.ك: دائرة المعارف تشيع، زير نظر احمد صدر حاج سيدجوادي، ج 4، ص 440، نشر سعيد محبّي.)